Najczęstsza choroba dermatologiczna wieku młodzieńczego (stąd potoczna nazwa: trądzik młodzieńczy) związana z łojotokiem i powstawaniem zaskórników, grudek i krostek w okolicach łojotokowych.
W powstawaniu trądziku pospolitego wyróżnia się kilka czynników usposabiających:
- przerost gruczołów łojowych połączony ze zwiekszonym wydzielaniem łoju
- nadmierne rogowacenie ujść gruczołów łojowych, co sprzyja zastojowi wydzieliny i tworzeniu grudek
- wpływ hormonów, zwłaszcza androgenów (rozwój trądziku pospolitego nie wiąże się z bezpośrednim wpływem nadmiaru hormonu, a raczej ze zwiększoną reaktywnością gruczołów łojowych na obecność hormonów)
- namanżanie bakterii Propionibacterium acnes, których obecność w gruczołach łojowych sprzyja powstawaniu wykwitów zapalnych w obrębie skóry.
Zmiany skórne występujące w trądziku to łojotok, zaskórniki (otwarte i zamknięte), grudki i krostki, rzadziej zaś- nacieki zapalne i cysty.
W oparciu o przewagę zmian określonego charakteru można wyróżnić następujące postaci trądziku pospolitego:
- zaskórnikowy
- grudkowo-krostkowy
- bliznowcowy
- ropowiczy
Zmiany zajmują najczęściej twarz (czoło, nos, brodę, policzki), niekiedy także klatkę piersiową. Przebieg trądziku może być wybitnie przewlekły, w izolowanych przypadkach zmiany mogą utrzymywać się przez dziesięciolecia. W następstwie ustąpienia zmian aktywnych może dochodzić do powstawania blizn – drobnych zanikowych, lub większych, przerosłych. Specyficzne odmiany trądzika stanowią trądzik noworodków i niemowląt, trądzik z wydrapaniami (acne excoriee) oraz trądzik piorunujący (z objawami pozaskórnymi: gorączką i bólami stawowymi, wymagający pilnego leczenia dermatologicznego).
Leczenie
Stosuje się różne metody w zależności od nasilenia i rodzaju trądziku. Terapia jest zazwyczaj długotwała, wielomiesięczna.
Leczenie miejscowe. Przy łagodnym przebiegu (u ponad połowy pacjentów) wystarcza stosowanie preparatów miejscowych. Stosuje się preparaty zawierające retinoidy, nadtlanek benzoilu, antybiotyki, kwas azelainowy (o stosunkowo niewielkim działaniu przeciwtrądzikowym, jednak hamujący melanogenezę i powstawanie przebarwień pozapalnych).
Leczenie ogólne. W średnio lub bardzo nasilonym trądziku grudkowo-krostkowym stosuje się antybiotyki najczęściej z grupy tetracyklin (przez okres co najmniej kilku tygodni). Obecnie w trakcie oceny sa efekty leczenia m.in. azytromycyną. W cięższych postaciach trądziku, przy przewlekłym przebiegu choroby oraz oporności na inne formy leczenia stosuje się pochodne witaminy A, szczególnie izotretynoinę. Ogromna skuteczność tego leku wiąże się z faktem, że działa on na wszytkie elementy patogenezy trądziku (łojotok, nadmierne rogowacenie ujść przewodów łojowych oraz odczyn zapalny). W wielu przypadkach jest to jedyna opcja terapeutyczna dająca szansę trwałego wyleczenia z trądziku. W związku z działaniem uszkadzającym płód bezwzględnie konieczne jest unikanie ciąży przez cały czas trwania leczenia izotretynoiną oraz przez miesiąc po jego zakończeniu. Dziewczęta oraz kobiety w wieku rozrodczym leczone izotretynoiną powinny stosować skuteczną antykoncepcję (hormonalny preparat 2-fazowy).
Postępowanie uzupełniające. U osób z bardzo mało nasilonym trądzikiem pospolitym (pojedyńczymi zaskórnikami i grudkami) oraz u osób po leczeniu dermatologicznym korzystne efekty uzyskuje się stosując odpowiednią pielęgnację skóry. Kremy do cery ze skłonnością do trądziku powinny zapobiegać powstawaniu zaskórników, redukować łojotok oraz wykazywać działanie bakteriobójcze lub bakteriostatyczne. Powinno się unikać kosmetyków działających okluzyjnie, w tym tłustych kremów zawierających oleje roślinne, parafinę, woski. Niewskazane jest stosowanie kosmetyków powodujących przesuszanie skóry, w tym alkoholowych roztworów o działaniu dezynfekującym. Z zabiegów kosmetycznych u osób z trądzikiem stosuje się pilingi powierzchowne (głównie w celu usunięcia zaskórników) oraz średnio głębokie (w celu redukcji blizn potrądzikowych). Warunkiem prowadzenia tych zabiegów jest brak aktywnych zmian skórnych (krostek i grudek). Osobom z trądzikiem należy odradzać celowe opalanie w związku z tym, że pod wpływem promieni ultrafioletowych dochodzi do nasilenia istniejących zaburzeń złuszczania naskórka. Efektem tego jest często pogorszenie stanu skóry skłonnej do trądziku w okresie jesiennym (mimo, że w lecie może dochodzić do pewnej poprawy).
Obecnie podnosi się pewien wpływ diety ubogiej w cukry proste jako czynnika, który może zmniejszać nasilenie trądziku u osób dotkniętych tą chorobą.
